LỊCH SỬ LỤA | Lụa Hàng Châu

Từ Thiên Đường Nhân Gian Đến Báu Vật Hoàng Triều

Đăng ngày: 25/07/2025

Tại Folk Form - Dân Gian Ký, chúng tôi tin rằng mỗi chất liệu, vật tư đều mang trong mình một câu chuyện, một linh hồn. Với lụa Hàng Châu, đó là cả một thiên sử thi được dệt nên từ hơn 5.000 năm văn hiến, nơi sợi tơ mỏng manh đã trở thành chứng nhân vĩ đại của lịch sử.

1. Cội Nguồn Khảo Cổ: Dấu Tích Từ Nền Văn Hóa Lương Chử (Khoảng 3300–2300 TCN)

Lịch sử của lụa tại vùng đất Hàng Châu không bắt đầu từ thời nhà Tống hay nhà Đường, mà sâu xa hơn rất nhiều. Các phát hiện khảo cổ tại di chỉ Văn hóa Lương Chử (Liangzhu Culture), một nền văn minh Ngọc thạch thời kỳ Đồ đá mới nằm ở Đồng bằng sông Dương Tử, đã làm thay đổi hoàn toàn hiểu biết của chúng ta.

Các nhà khảo cổ thuộc Viện Di tích Văn hóa và Khảo cổ học tỉnh Chiết Giang đã phát hiện các mảnh vụn của sợi, đai và vải lụa tại các di chỉ Lương Chử có niên đại lên tới 5.300 năm. Đây được xem là bằng chứng vật chất sớm nhất về việc sản xuất và sử dụng lụa trên thế giới. Điều này cho thấy, từ trước khi có các triều đại được ghi chép, cư dân bản địa tại khu vực Hàng Châu ngày nay đã nắm vững kỹ thuật trồng dâu, nuôi tằm và dệt lụa sơ khai.

2. Thời Kỳ Hoàng Kim: Từ Triều Đường đến Đế Chế Nam Tống (618–1279)

Nếu Lương Chử là nơi khai sinh, thì các triều đại phong kiến Trung Hoa đã đưa lụa Hàng Châu lên đỉnh cao của sự vinh quang.

Thời nhà Đường (618–907): Hàng Châu đã là một trong những trung tâm sản xuất lụa quan trọng nhất, đóng góp vào Con đường tơ lụa trên biển khởi phát từ các cảng phía Đông. Nhà thơ vĩ đại Bạch Cư Dị, khi làm thứ sử Hàng Châu, đã viết những câu thơ ca ngợi cảnh sắc nơi đây, trong đó có hình ảnh của những người thợ dệt lụa.

Thời Nam Tống (1127–1279): Đây chính là thời kỳ hoàng kim, khi triều đình nhà Tống dời đô về Lâm An (tên cũ của Hàng Châu), nơi đây chính thức trở thành trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa của cả đế chế. Triều đình đã thiết lập các Chức tạo cục - tức các công xưởng dệt của hoàng gia - ngay tại Hàng Châu. Các ghi chép lịch sử cho thấy vào thời kỳ đỉnh cao, Hàng Châu có hàng chục ngàn khung dệt hoạt động, với những người thợ thủ công tài hoa nhất từ khắp nơi trên đất nước được triệu tập về đây. Lụa Hàng Châu không chỉ để phục vụ hoàng tộc mà còn là nguồn thu thuế chính và là vật phẩm ngoại giao chiến lược.

3. Sự Thừa Nhận Quốc Tế: Ghi Chép Của Marco Polo (Khoảng 1276–1291)

Marco Polo, nhà thám hiểm lừng danh người Venice dưới sự bảo trợ của Hốt Tất Liệt - Hoàng Đế Nhà Nguyên, trong hành trình khảo sát các vùng đất, khi đến Hàng Châu vào khoảng năm 1275, trong cuốn "Marco Polo du ký" (The Travels of Marco Polo), ông mô tả Hàng Châu (mà ông gọi là Kinsay) là "thành phố tuyệt vời và cao quý nhất trên thế giới".

Ông viết: "Người dân ở đây, từ đàn ông đến phụ nữ, quanh năm đều mặc đồ lụa, bởi vì sản lượng lụa ở đây là vô cùng lớn, không chỉ đủ cho cư dân mà còn được xuất khẩu với số lượng khổng lồ." Lời kể này không phải là một sự cường điệu, mà là một bản báo cáo kinh tế-xã hội, cho thấy lụa đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống thường nhật và là động lực kinh tế của cả một siêu đô thị thời trung cổ.

Tư Liệu Tham Khảo: